29 ene 2012

ALGUNHA PROPOSTA PARA A REGULACIÓN DO TRABALLO A TEMPO PARCIAL

As cifras de desemprego da nosa economía son inaceptabeis. Non se trata nestas liñas de botarlle a culpa a ninguén, aínda que os datos de onte reflicten moi ben os resultados de certas políticas económicas. O andazo do paro é unha pandemia que debe concentrar absolutamente todas as prioridades políticas. Quixera preguntarlle ao Consello Europeo se os seus membros manterían as mesmas prioridades que expresan se nos cadanseus Estados o número de persoas sen traballo se achegase, aínda de lonxe, ás do Reino de España.
Hoxe quero formular un par de ideas verbo do traballo a tempo parcial. Son dos que penso que é unha modalidade cuxa promoción pode ser especialmente perigosa, porque implica unha segmentación do mercado de traballo en contra da muller. O mantemento dun emprego feminino de calidade debe ir da man doutras estratexias, en particular da flexibilización do tempo de traballo e do mantemento dunha rede de garderías públicas de calidade e servizos sociais nos que se poida confiar. Porén, é unha obviedade expresar que moito do traballo a tempo parcial que existe na nosa realidade é traballo informal, en sectores ben coñecidos –traballo doméstico, hostelería e servizos de ocio, entre outros-. Ademáis, nunha situación de emerxencia como a que estamos atravasando non queda outra que reformar o seu réxime legal coa arela de que poida ser viveiro de creación e mantemento de empregos. Iso si, con certos estándares de calidade.
Os ditos estándares de calidade deben residir en temas abondo coñecidos: a voluntariedade nos tránsitos entre emprego a tempo parcial e a tempo completo e dereitos informativos. Iso xa está na Directiva de 1997 e, teóricamente, tamén no art. 12 do Estatuto dos Traballadores. Pero ademáis, habería que engadirlle outra terceira compoñente: flexibilidade do tempo de traballo para que as persoas que traballen neste réxime poidan atender ás súas obrigas extralaborais.
O sistema actual data da reforma do 2001, que once anos máis tarde non é nen favorábel aos intereses da empresa nen aos da parte traballadora. É simplemente vello e pouco acaído. Como reformas máis importantes do mesmo eu citaría as catro seguintes:
1ª.- A modificación dos requisitos formais relativos ao número de horas e a súa distribución. O que compriría sería que se lle recoñeceran ás dúas partes dereitos de acomodación do tempo de traballo ás súas necesidades, de tal xeito que a empresa debera acceder aos cambios propostos polo traballador se non lle producen unha excesiva distorsión na súa producción. Desde a perspectiva da empresa, a negativa do traballador a prestar servizos nos horarios propostos debería estar xustificada. E, acreditada a necesidade por parte da empresa, debera ser causa automática para recurrir ao prestamismo laboral, no caso de que o traballador a tempo parcial xustifique que non pode atender aos requerimentos da empresa. Iso si, recoñecéndolle sempre á persoa traballadora a percentaxe de xornada que ten contratada en relación coa completa. Para que esta interlocución funcionara, debería de estar rexida por procedementos legalmente establecidos.
2ª.- A regulación do traballo compartido (job sharing), de tal xeito que dúas persoas poidan compartir un mesmo posto de traballo e chegar entre elas a pactos informais para a súa cobertura, dentro de certos límites e coa seguridade de que o servizo vai ser prestado.
3ª.- A redefinición dos requisitos de carencias para que as prestacións contributivas lles poidan ser accesibeis, iso si, atendendo a criterios de proporcionalidade na súa contía.
4ª.- A enumeración, como lista aberta, das condicións nas que debe rexer o principio de igualdade de dereitos entre traballadores a tempo parcial e a xornada completa, acompañada do recoñecemento do carácter excepcional da aplicación do principio de proporcionalidade.
Trátase, en suma, de garantirlle dereitos ás persoas a tempo parcial, de afrontar con realismo as súas necesidades de flexibilidade e de, ao mesmo tempo, ter en conta os factores disuasorios que inhiben ás dúas partes para que se formalicen na nosa realidade máis contratos a tempo parcial. O emprego atípico a tempo parcial pode arrodearse de elementos cualitativos abondos como para ser unha boa modalidade de acceso ao mercado de traballo. Mais os riscos de que produza unha nova segmentación. Non cabe dúbida de que o seu incentivo non deber ser un elemento estrutural do noso sistema xurídico laboral. Unicamente conxuntural. E, por suposto, co realismo suficiente como para que se poida desenvolver certo labor de control público para loitar contra fraudes de leis. Realismo que, na práctica, nunca existiu.

23 ene 2012

XUSTIZA E SOCIEDADE DE GALICIA

Adxunto o texto que hoxe Xustiza e Sociedade de Galicia lle mandou aos medios de comunicación, relativo aos xuízos contra Garzón. Agradézolle ao meu querido amigo Matías Movilla a súa iniciativa.


EL DERECHO A INVESTIGAR

El Derecho es un instrumento para resolver los problemas de convivencia de la ciudadanía. Son las normas que nos damos para regular los comportamientos en Sociedad.

En la abogacía sabemos hasta qué punto es necesario tener una "imaginación creativa", para buscar soluciones jurídicas a los problemas humanos que se nos presentan, a veces muy complejos y acuciantes.

Y el Derecho es, además, una herramienta útil, en la medida en que, con pleno respeto de unas reglas de juego -las normas procesales como garantía fundamental-, combinamos preceptos, acuñamos expresiones y vamos alumbrando, con mas o menos osadía, nuevos caminos.

Pero el cuerpo legal no debe petrificarse. La evolución natural del Derecho empieza por esos ensayos concretos que la abogacía presenta como pretensiones en los juzgados. Ya sea el derecho de los familiares a saber dónde están enterrados sus muertos, o a denunciar conductas corruptas, o a entregar en pago el piso por la hipoteca. La aspiración del ideal de Justicia es siempre el horizonte infinito.

Y, prosperen o no, puede caber recurso –siempre, en el caso de la Justicia Penal-. Y puede accederse, por consiguiente, a un Tribunal Superior colegiado, que estima o desestima, no siempre con unanimidad, esa demanda. Incluso formulando algún magistrado un "voto particular" discrepante con la opinión mayoritaria, que acata, pero contra la que argumenta razonadamente. Y esta discrepancia, que es la semilla de la evolución, nunca puede considerarse delito.

Si toleráremos que la discrepancia de los jueces se convirtiera en delito de prevaricación, estaríamos acabando con la independencia del poder judicial, y encerrándolos en la pobreza mental del pensamiento único. El cual, como aseguraba Saramago, deriva hacia el pensamiento cero, hacia el electroencefalograma plano.

Por todo eso, el triple procesamiento del juez díscolo no encaja en absoluto en la lógica, sino en la "envidia creativa". La vanidad no es un crimen, pero sí lo es, aunque moral, la envidia ciega, el mensaje emitido por los Magistrados de la Sala de lo Penal del Tribunal Supremo a la judicatura de instancia: que sepan que si se dedican a investigar la corrupción, les va a salir muy caro. Están resucitando la idea de una sociedad estamental: que hay una justicia para los ricos, para los que evaden capitales, para los que trafican con los dineros públicos, para con los poderosos y con poderosas defensas. Sin ser conscientes –queremos pensar- del daño que le están provocando a la credibilidad de la Institución.

Sólo queda por ver si les basta con haber humillado al Juez "estrella" sentándolo en el banquillo, o si se atreverán a condenarlo.

A sabiendas de que cualquier solución es mala para el Alto Tribunal, preferimos que la cordura campe nuevamente por la Sala de los Pasos Perdidos y se dicte una sentencia que reponga la legalidad en la actuación judicial y permita a los jueces de instrucción seguir investigando con independencia, sin miedo a ser denunciados por los delincuentes a los que persiguen.

Tenemos en juego el Estado de Derecho. Y también la esperanza.

20 ene 2012

SEMELLA QUE A GALIÑA AZUL PON OVOS DE OURO

No Consello da Xunta de onte 19 xaneiro, como ven sendo norma, o Goberno cometeu outro despropósito que pon de manifesto a súa incompetencia, incapacidade, insensibilidade e falta de análise acaída da realidade. Desta volta, un despropósito e un atropelo que lles afecta singularmente ás mulleres traballadoras. Esta vez tocoulle ás “escolas infantís” dependentes dunha escura Consellería rexida por unha persoa incompetente –unicamente hai oito Consellerías que respostan a este perfil-.

Trátase do incremento dos prezos públicos das mesmas, cunha suba media do 19’2 por cento. Non é un erro, non, DAZANOVE COMA DOUS POR CENTO! É a cifra que se expresa na web oficial da Xunta, coa disculpa de que non se actualizaba desde o 2002, polo que sube 7’8 puntos menos que o IPC. Ademáis, exclúese ás familias que cobren menos de 1200 euros –suponse que ao mes-. E engádese –poño as comiñas logo de ir ao wáter a botar un vómito- que “o obxectivo deste texto é establecer un sistema que garanta a atención dos que menos recursos teñan, e que prevexa, ao tempo, un maior esforzo para aqueles que contan con máis recursos”.

Falemos claro: a Xunta de Galiza renuncia ao cumprimento dos obxectivos do Cumio de Barcelona do 2002 canto ao número de garderías e de nenos cubertos –un terzo, esixíase nese ano-. A Xunta de Galiza considera que non é prioritaria a dotación de prazas públicas de gardería como elemento de empregabilidade de certos colectivos con dificultades de acceso ao mercado de traballo –mulleres con fillos de curta idade-, en absoluto descoñecemento das directrices de emprego da Comisión Europea e da Estratexia Europa 2020. O Goberno da Xunta quere que ás mulleres con traballos non cualificados non lles pague a pena traballar e pasen ao paro –pénsese nun modelo familiar tan “excepcional” como un home que traballa cun salario de 800 euros e unha muller que teña un salario perto do SMI” (segundo a xustificación da Xunta, esta familia ten que ser solidaria cos que menos teñen, ou que a muller deixe de traballar, porque lle vai saís máis a conta estar na casa)-. Á Xunta non lle interesa absolutamente nada a conciliación da vida familiar e laboral. Por extensión, á Xunta non lle interesa nada a discriminación que sofren as mulleres galegas. Claro, estes cartos son os que van valer para rematar o Gaiás.

Eu xa non lle prego nada á Xunta. Non agardo nada dela. Unicamente agardo que o pobo outravolta sexa país e bote a esta xente co seu voto. Se non é así, e canto antes, adeus para sempre ás políticas sociais! A dereita únicamente quere unha beneficencia para pobres. Non cidadáns e cidadás dignas que traballen arreo polo noso futuro colectivo.

17 ene 2012

AUDIS E CADEIRAS

Alguén se lembra do slogan oficioso do PP da campaña das eleccións galegas do 2009? Lembreime hoxe, cando o cadaleito de Manuel Fraga viaxa de Madrid ao sartego de Perbes. Os Audis da dita campaña, polas ITV que pasaron, foron mercados anos antes do 2005. E cadeiras, habíaas a cachón cando chegou o pródigo bipartito.
Digo isto escoitando os comentarios haxiográficos do finado. Entre a súa herdanza, disque, deulle nova dimensión á Xunta de Galiza co afortalamento e dignificación dos órganos de autogoberno. Eu non vou entrar nesa discusión. O 17 de xaneiro do 2012 o que cómpre é amosarlle a solidariedade á familia Fraga Iribarne e desexarlle, como el estaba certo, que o Pai o acolla entre os seus fillos.
Porén, hai que recordarlle aos que, entre saloucos, hoxe se gaban de ser os sucesores políticos de D. Manuel, que a suposta elefantiase que tiña a Xunta do 2009 foi herdada no 2005. Que moitos entes instrumentais que acubillaron a enchufados –de quen?- naceron na Administración Fraga. Probablemente porque el concebía a presidencia da Xunta como seu porto de abeiro e de retorno e non como unha estación de paso para achegarse ao verdadeito obxectivo, que é España.
No outono do 2012, cando as forzas de progreso accedan de novo ao goberno da Xunta van herdar unha Xunta enfraquecida, alienada do seu papel de goberno dun país e inconsciente de ter gobernado unha nacionalidade histórica. Un Goberno que, entre 2009 e 2012, nos aillou aínda máis na periferia e que non entendeu xamáis as súas responsabilidades políticas.
Certo é que os anos que lle tocaron foron de restriccións. Pero a Xunta que aínda hoxe “goberna” Feijóo é a da restricción como un fin en si mesmo e sen ningún obxectivo político. O que pretende é transpasarlle ao seguinte goberno un esquelete e non un pais no que medre un meniño que fale na lingua nai. Un país que deixou de ser unha nacionalidade histórica.

14 ene 2012

BENVIDO, ARMESTO

Que ledicia me produciu ler as crónicas da toma de posesión do novo reitor da Universidade da Coruña, Xosé Luis Armesto! Para a xente que estamos fartos da linguaxe erma e acomplexada que hoxendía prevalece, as súas verbas constitúen esa nordesía que limpa o ar e despexa as nubes. Máis claro non se pode dicer: o plano de finanzamento galego é inxusto, insolidario, insuficiente e propio dunha Administración Autonómica á que non lle importa a Educación Superior. Se aínda podemos crer nun sistema universitario galego ao servizo do país, temos unha nova esperanza. Alguén que fala de competitividade como proceso de mellora conxunta, sen tentar perxudicar ás Universidades irmás. E que pon en cuestión os criterios absolutamente ridículos que xa están, por desgraza, branco sobre negro no DOG do pasado venres 13 e xaneiro. Criterios que non priman para nada unha docencia de calidade en termos reais e que invitan a non colaborar coas outras dúas Universidades no prantexamento de estratexias, senón a rivalizar entre elas.
Hoxe, por desgraza, prevalecen criterios que fomentan unha universidade na que se produza unha investigación de Citation Index. Na que moito PDI non quere participar en proxectos máis achegados á necesidades da contorna porque estes non son eficientes para as súas carreiras profesionais. Ou, pola contra, unha conversión das institucións universitarias en empresas multiservizo ás ordes da gran empresa. Pero que non centre o seu labor no máis esencial, que é a calidade e a profesionalidade dos cadanseús titulados. Quizáis porque cheguei moi noviño a cátedro, nunca me fixei na valoración das revistas nas que publico. Unicamente, na pegada que pode ter meu pensamento xurídico, na convicción de que os xuristas da Universidade debemos ser os Pepiños Grilos do mundo do dereito. Pero si que me preocupa a empregabilidade dos nosos egresados e egresadas, como criterio de calidade máis fiable.
É máis, estou farto desta condescendencia de que únicamente vale o labor dos que publican, iso si, moi xuntiños en coautorías masivas, nesas revistas do dito Citation, que ven ser algo así como o Standard & Poor’s da investigación. Quizáis a mi me rebaixen a nota, pero publico onde me da a gaña e coa arela de ter unha incidenza real no coñecemento xurídico, cousa que poucas, pero algunha vez consigo.
A Xunta adebédalle máis fondos á Universidade, claro que si. Aínda temos que escoitar aos reitores de Santiago e Vigo os seus aplausos á ramplonería e cicatería dunha Xunta que en ningunha das súas competenzas está á altura das necesidades do noso país. Tampouco, desde logo, en Universidades. Que é mesmo incompetente para aillar os índices que reflicten a competitividade dos Sistema Universitario Galego.
Por todo iso, Xosé Luis, recibe as miñas beizóns. O teu novo cargo é unha etapa máis no servizo público. Como estou certo que ti o entendes. Que sexas benvido e que teñas éxito. Teu éxito será o do SUG, non como noutros casos.

CINCO ELEMENTOS DUNHA REFORMA LABORAL MÁIS ACAÍDA

Nos tempos nos que a voceira do Goberno do Reino de España di con esa solemnidade castellano-vella que lle caracteriza –non precisa de altoparlante- que as reformas acordadas entre sindicatos e patronal non abondan, habería que darlle a razón e prantexar cinco ideas pequenas que non afectan a cuestións aparentemenete esenciais do debate pero que, desde logo, afortalarían o emprego e a empregabilidade da clase traballadora. Algunhas delas xa as teño prantexadas en moitos foros, e pido disclpas á xente que pensa que me repito como os feixóns –xa se sabe, aos galegos e galegas de ben os feixós non nos sentan nada ben-.
Primeira.- Hai que incrementar radicalmente a indemnización por fin de contrato temporal para loitar contra a dualidade do mercado de traballo. Nalgúns Estados da Unión Europea nos que se rexistran máis baixas taxas de temporalidade –como é o caso da República de Francia- a denuncia patronal dun contrato temporal se establece como unha percentaxe total da masa salarial cobrada durante a prestación de servizos. Pero, en termos menos ambiciosos, se a causa organizativa para extinguir é unha cláusula de obra, ou de eventualidade, ou de internidade, a indemnización debería de ser aproximadamente a mesma que a dun despido obxectivo.
Segunda.- Cómpre reformular o contrato a tempo parcial, por pouco realista. Leva razón a parte empresarial cando di que se requeriría certo grao de flexibilidade. Eu diría que si, pero para que emerxera todo o traballo sulagado que hai en sectores como o servizo doméstico, a hostelería e, en xeral, o ocio, nos que , en moitas ocasións, os traballadores teñen dificultades para asumir certos compromisos formais. Os traballos deste tipo precisan dun achegamento realista á protección social que non convirta en ilusorias as expectativas a prestacións contributivas de Seguridade Social. E, por suposto, debe haber unha clara determinación horaria na prestación de servizos que posibilite o control do fraude, cando menos nos contratos que cheguen ao 50 por 100 da xornada dun traballador a xornada completa comparable.
Terceiro.- Hai que formular e garantir un dereito efectivo e coercible á formación profesional dos traballadores. É dicir, establecer uns solos mínimos formativos aos que necesariamente ten que estar a empresa, e que se definan por períodos non superiores ao anual. Con certos elementos de discriminación positiva a efectos de finanzamento a prol das pequenas empresas e dos seus traballadores. Un dereito non susceptible de compensación económica, con avaliación e auditoría de resultados.
Cuarto.- É necesario introducir a idea do deber de acomodación das necesidades do traballador na empresa, seguindo a estela de sistemas comparados. Trataríase de ter en conta as necesidades subxectivas dos traballadores na planificación da flexibilidade. É dicer, ter en conta as necesidades de adaptación que ten a empresa ás circunstancias produtivas e as que ten o traballador polas súas circunstancias personais. Polo tanto, compriría formular un deber xeral de acomodación que lle incumba a empresa, e que lle obrigue a acometer todas as adaptacións non desproporcionadas ás necesidades dos seus traballadores por mor de circunstancias familiares, sociais, económicas ou pola pertenza a minorías.
Quinto.- Como receta concreta, levo anos sostendo que, para porlle freo á efectividade do despedimento express con recoñecemento de improcedencia como trituradora de empregos, sería boa idea obligarlle á empresa a adiantar a prestación por desemprego, como un deber de colaboración coa Seguridade Social, en tanto que se sustancia o procedemento por despido. De tal xeito que logo se obviarían as compensacións entre salarios de tramitación e desemprego do art. 209.5. No caso de aquietamento do traballador, abondaría un certificado xudicial de non haber procedemento en marcha para que cese o deber de adianto. E no caso de nulidade xa non habería nada que compensar.
Son ideas pequeniñas, algunhas delas certamente flexibilizadoras. Pero sospeito que non se van ter moi en conta, canto menos desta volta. Pero alguén cunha mialla de bon senso podería dicir que resultan excesivamente ríxidas?

5 ene 2012

CONTENCIÓN DO GASTO E DÉFICIT. GALIZA COMO PARADIGMA

Hoxe finou Isaac Díaz Pardo. Non son eu quen de glosar a vida dalguén tan fillo do seu tempo e tan fillo da nosa terra. Abonda con dicer que era un dos nosos máis militantes antifeixistas. E que ademáis era unha das máis simbólicas testemuñas da nosa herdanza cultural, esa que a Xunta de Galiza se empeña de cotío en repudiar. Ten algo de taumatúrxico que morra o home cando morre a cultura. Antonte o noso presidente decidiu aniquilar a Consellería de Cultura. Isto é, rebaixala a unha secretaría xeral e encomendala a un dos máis camaleónicos personaxes da Xunta de hoxendía. O pretexto é que tamén desapareceu o Ministerio homónimo, outro símbolo da barbarie do Partido Popular. Os que queremos por igual un verso de Celso Emilio Ferreiro –nado hai mañá un século- que outro de Miguel Hernández non entendemos destas amortizacións. Parece ser que é eficaz eliminar Ministerios e Consellerías de Cultura. A verdade é que para a dereita sempre foi eficaz arramplar coa cultura, para gobernar un país de analfabetos.
A Xunta quédase en oito Consellerías. Reducíronse dous e un feixe de direccións xerais. Todo un modelo de eficacia e de contención do gasto ao servizo da diminución do déficit! Pero o certo é que aínda sobran Consellerías. Sobran exactamente oito, nun goberno autonómico que ten como sinal de identidade non querer facer ningunha política. Xa que as contas as van facer en Madrid, sobran as Consellerías de Facenda e de Economía. Industria non ten, desde logo, política industrial no noso país, ademáis dos dubidosos negocios do IGAPE. Para que queremos políticos que non queren facer política?
Quero propor o exemplo da Consellería de “Traballo e Benestar Social” –por certo, unha das poucas que non sufriu cambios estruturais apreciabeis-. Alguén sabe para que vale esa Consellería desde 2009? Alguén é quen de definir algunha liña política que emprendeu? Alguén sabe definir alguna estratexia de emprego diferenciada que se encetou en Galiza desde 2009? Eu non. Debo de ser un ignorante. Ou un incompetente. Pero non acerto a expresar ningunha iniciativa relevante da Consellería da señora Mato. Nestas condicións, o que teño é que proporlle ao sr. presidente que amortice esta Consellería. Abondaría con ter alguén que asine resolucións administrativas. Un burócrata, nada máis. É certo que a señora Mato non cometeu graves errores, Claro, non fixo absolutamente nada.
Galiza é a segunda Comunidade Autónoma na que máis subiu o paro no 2011. Non son tan imbécil de botarlle a culpa toda á sra. Conselleira coa mesma demagoxia que utiliza a dereita co adversario. Pero si de denunciar que non hai política laboral en Galiza. Que a Consellería non ten rumo. Que camiña cara a ningures. Que non ten modelo. Que non ten nada que aportarlle a España na definición da Plan Nacional de Emprego.
Desde logo, para facer isto non fan falta COnsellerías. Supoño que noutras diferentes de Traballo e Benestar Social pasa algo parello, pero prefiro non opinar máis sen coñecer con fondura. A eficacia de Feijóo (Alberto Núñez) é non gastar porque non se fai nada. Reducir o déficit por demolición da política.