EN DEFENSA DE ANA PONTÓN

Leín onte nun periódico local que certas parlamentarias, altos cargos o concelleiras do Partido Popular convocaran unha rolda de prensa para esixirlle á voceira nacional do BNG unha rectificación. Aparentemente, esta semana ela lle instou ao presidente da Xunta, Mr. Bean, a que amosase que non forma parte de ningunha das mandas que hai na política, na xustiza e nas institucións. Seica a estas mulleres lles pareceu que a señora Pontón ofendeunas pola connotación que a palabra “manda” ten con un coñecido delicto que se produciu en Iruñea no 2016, de moita conmoción xeral.

Vai por diante que non teño unha relación cotiá coa señora Pontón. Coñecina hai pouco máis de dez anos nunha comparecencia que tiven no Parlamento de Galiza por cuestións de non discriminación por xénero. Daquela ela, representante na Comisión de Igualdade polo BNG, non me formulou nigunha pregunta, nunha actitude máis sabia que a representación doutros partidos políticos, que amosaron bastante descoñecemento da materia da que se falaba. Desde entón, si que intercambiei con ela algún whatsupp nos que eu lle daba os meus parabéns polos seus resultados electorais. E pouco máis. O que si teño por ela é un enorme respecto pola súa prudencia, serenidade e moderación, como virtudes –non moi habituais- que expresa cada día como parlamentaria.

Ela non necesita que ninguén a defenda, pero a súa contención tamén na resposta fai que pareza que este colectivo de mulleres do PP non teñen contestación abonda. Tamén é certo que a prensa escrita do noso país fai sempre de altofalante unicamente das opinións da dereita. En fin, as redes sociais poden ser un modesto canle para retrucar tan desafortunadas opinións das ditas parlamentarias, altos cargos e concelleiras peperas.

Realmente me costa albiscar no pedimento que lle fai Pontón a Feijóo a máis pequena migalla de ofensa a ninguén. Aínda que acusase, implícitamente, ao Partido Popular de similitude coa “Manda” –expresado en singular, e referido aos sucesos criminais de Iruñea-, creo que iso forma parte do debate político normal e da liberdade de expresión na loita política. O que quere dicir, desde logo, é que as condutas de moitos membros desde partido favorecen ou cando menos toleran a violencia machista. O que é, desde logo, unha opinión perfectamente defendible. Que Ana Pontón lle pida a Alberto Núñez Feijóo que se desmarcase das mandas é algo que cadra na loita política, e máis a poucos días de hoxe, 25 de novembro.

Curiosamente, hai poucos meses o Sr. Bean proferiu no Hórreo unha expresión realmente desprezabe, cando dixo da Sra. Pontón que “pensaba que estaba moi necesitada”. É certo que axiña retirou esta expresión. Pero tamém o é que ningunha parlamentaria do PP expresou ningún comentario crítico ao seu líder, como si fixeron todas as parlamentarias da oposición. Aparentemente, para a señora Rodríguez Arias e para as súas conmilitonas ningún disvalor ten a frase proferida por Mr. Bean.

Neste contexto, que a señora López Abella convoque rolda de prensa para queixarse do que di Ana Pontón no Parlamento é moi lamentable. Habería que pedirlle un pouco de solidaridade de xénero e un pouco –un pouquiño, nada máis- de sensibilidade. E, por suposto, habería que pedirlle á señora López Abella o imposible para un partido como o PP: que a Secretaría Xeral de Igualdade mantivera a máis mínima independencia da Presidencia. Xa sei que é delirante este pedimento cando goberna o PP, pero é o que esixe a normativa de Nacións Unidas no mainstreaming de xénero.

En fin, pídolles ás mulleres con carguiños no PP unha actitude menos de hooligans políticas, un pouco de coherencia nas súas mensaxes contra a discriminación de sexo/xénero e unha loita real pola a igualdade. Claro que o que lles pido, en realidade, é que cambien de partido político. E quizáis fora do presebe do PP faga moito frío para elas.

SEGURIDAD SOCIAL DE LOS TRABAJADORES A TIEMPO PARCIAL: ¿PARA QUE VALE EL LÍO DEL COEFICIENTE DE PARCIALIDAD?

Para nada. Después de que el Tribunal de Justicia de la UE dictase la sentencia Elbal Moreno –que obligó al Tribunal Constitucional a poner el freno y marcha atrás, como los personajes de Jardiel Poncela y dictar la STC 61/2013, muy lejos de sus primeras y condescendientes intenciones- el Gobierno se vio en la obligación de aprobar el chusco RD-ley 11/2013, luego tramitado como Ley 1/2014. El año 2013 fue el año del paroxismo de las leyes inexplicables, pero el premio óscar lo alcanzaron el “coeficiente de parcialidad” y la organización de las comisiones negociadoras de las modificaciones sustanciales de las condiciones de trabajo. Leyes dictadas con el objetivo de disfrazar inconstitucionalidades con regulaciones de interpretación imposible. Todas ellas todavía en vigor, por desgracia.

Viene esto al caso porque hoy se ha publicado en el BOE el Real Decreto 950/2018, de 27 de julio, por el que se modifica el Real Decreto 625/1985, de 2 de abril, por el que se desarrolla la Ley 31/1984, de 2 de agosto, después de que en el asunto Espadas Recio el TJUE declarase el sistema español incompatible con la Directiva 79/7/CEE. Regula este tema de una forma sencilla, clara y coherente con el principio de igualdad entre trabajo a tiempo parcial y trabajo a jornada completa: el cómputo de todo el período de alta, con independencia de cuántas horas se hayan trabajado cada día y si se prestan servicio o no todos los días laborables. Fácil y comprensible, aunque uno no sea un especialista en interpretar oráculos.

Dicho lo cual, ¿no es hora de cambiar el art. 247 de la LGSS y todos los preceptos concordantes? Estudiantes y docentes de Seguridad Social estaríamos muy agradecidos, porque explicar y aprobar la asignatura sería mucho más fácil. Las personas que accedieran a las prestaciones también, porque por fin el sistema no sería sospechoso de albergar inconstitucionalidades. Pero, sobre todo, ganarían la racionalidad y el sentido común. El otro día fue a un acto muy pepero y oí de mi presidentiño Mr. Bean unas 99999999 veces la expresión “sentido común”. Está claro, pues, que una reforma como la que pretendo le encantará al señor Married y a su florido grupo parlamentario.

Claro que sería cosa que de paso derogaran el art. 12 del ET. Vamos, que lo derribaran y edificaran otro con bases distintas, que el de ahora no vale para nada. Aunque parece que ese asunto es un poco más complicado. Pero podrían orientarse por alguna proposición de ley que ha llegado al Palacio de San Jerónimo. Por desgracia, no al Pazo de San Xerome, porque ahí sería más fácil que se hiciese algo razonable, pues allí mandaa mi buen amigo Antonio López, el que sale en la foto.

HAI QUE DEFENDER AS ESTRUTURAS REPRESENTATIVAS UNITARIAS

Hoxe saín de clase logo de discutir coa xente que asistiu, na súa maior parte representantes dos sindicatos e das empresas, de acción sindical na empresa. Foi un debate construtivo no que se expresaron argumentos diferenciados e se falou de modelos, de estratexias e de niveis de protección. Pero un debate no que se constatou, básicamente, o inestabeis que son os piares xurídicos da dita acción sindical, as sutís diferencias entre o contido esencial e o contido adicional da liberdade sindical e a dependencia que o noso modelo ten das estruturas representativas unitarias.

Ven todo isto a conto desa corrente predominante de opinión no noso mundo das relacións laborais de darlle máis protagonismo á acción estritamente sindical en contraposión á dos comités de empresa e delegados de persoal. Opinión que defende diminuír as competencias dos comités de empresas, retirarlles a lexitimación para negociar convenios colectivos de empresa e convertilos, en termos xerais, en órganos subalternos de participación colaborativa coa empresa.

Xa expresei en moitas ocasións a miña discordancia con ditos puntos de vista. Fíxeno desde a convición dos seus perigos e da ameaza que supón para o noso modelo de relacións laborais. O divorcio entre lexitimación para negociar e cómputo da representatividade seméllame un perigo importante de que a representatividade mesma entre en crise. E, con ela, a propia esencia e existencia de sindicatos de clase fortes e representativos que se sustenta nun equilibrio delicado. A nosa tradición representativa foi construída desde a acción dos comités de empresa e delegados de persoal, sen que, na realidade, existise unaha concorrencia efectiva entre as estruturas representativas sindicais e estatutarias.  Ademáis, as reglas que contén a Lei Orgánica de Liberdade Sindical nos seus arts. 8 e seguintes se estableceron pensado en que a actividade representativa de seccións e delegados era suplementaria e non alternativa da do Título II ET, como se reflicte con toda claridade nos restritivos preceptos que incorporan contido adicional ao dereito do art. 28 da Constitución. Non se pode negar que darlle primacía ás sección sindicais requeriría ceibalas da súa atadura aos comités de empresa e, en particular, reformar ditos preceptos da LO 11/1985 en liña de reforzo da presencia e dereitos dos delegados sindicais.

Tamén argumentei que o noso sistema sindical, aínda que non favoreza unha expansión grande das taxas de afiliación sindical, si que produce un mantemento das mesmas. É dicir, actúa como un estabilizador das nosas percentaxes afiliativas, como se constata con datos comparados. En efecto, nos últimos anos, en particular coa gran crise económica, se manifestou unha resistencia ao desplome das mesmas que, lonxe de diminuír, se mantiveron e memos creceron un pouco, ata se situar lixeiramente por riba da media dos países da OCDE. Teño a impresión de que rebaixar a entidade e as competencias dos comités de empresa poría en perigo este ecosistema delicado.

Ademáis, a discusión de hoxe foi un testemuño claro de que o noso dereito non está preparado para este cambio. Hai enormes espazos de inseguridade xurídica relativos ao papel, competencias e garantías das seccións sindicais. Hai unas liñas xurisprudencias do noso Tribunal Supremo sumamente restritivas na interpretación, en particular, do art. 8 da LOLS. A xurisprudencia tradicional do Tribunal Constitucional foi moi dubidosa e nada bo se pode esperar deste órgano na súa composición actual. A actuación das sección sindicais das organizacións menos representativas é, na práctica, inviábel. En resumo, máis que impulsar unas relacións colectivas máis dinámicas, as correntes de cambio poden supor todo o contrario: un golpe de morte ao noso modelo sindical.

O outro día comentaba cunha amiga miña de hai moitos anos que nós os dous éramos persoas diverxentes. Nestes anos non é doado dicir que un é conservador do noso sistema colectivo de relacións laborais. Implica recoñecer certo grao de diverxencia con isto que se deu en chamar o mainstreaming. Pero tamén é certo que os modelos se constrúen moitas veces con posturas minoritarias.

Por diverxer dos meus amigos de Parapanda, a foto que poño é a de Pablo Iglesias. Tanto ten. No fondo, estou a levarlle a contraria a moitos dos meus amigos da UXT.

MARCHAS CONTRA A PRECARIEDADE

Están xermolando, como os pequenos abrochos nunha árbore que podrece. O dereito de manifestación para berrar contra un marco de relación laborais inxusto como poucos. A taxa de temporalidade xa roza o 27 por cento. A do traballo a tempo parcial –declarado- achégase ao 15 por 100, do que a meirande parte é indesexado. A primeira, xa acadando os números dos piores anos do ladrillo, claro que daquela había pleno emprego –masculino- e hoxe aínda estamos por riba do 15 por 100 de desemprego. A segunda, desbocada desde a precarización express que supuxo a reforma de decembro do 2013.

É unha realidade teimosa que a reforma laboral dos anos 2012/2013 produciu precariedade a cachón. Negalo é cousa de ignorancia ou mala fe, ou das dúas cousas ao mesmo tempo. É máis, foi unha consecuencia percurada polo corpo lexislativo reformador: un mercado laboral inxusto nas súas marxes, no que os beneficios das empresas se constrúen por riba dunha clase traballadora esmagada. Para que uns gañen, outros teñen que perder. Os beneficios alicerzados no abuso dunha clase traballadora paria. Nesta dialéctica, a rebaixa salarial e a competitividade polos baixos custos retributivos ten moito que ver coa precariedade dunha ampla franxa da poboación activa. Por moito que a nosa lexislación, piadosa por fora pero a gargalladas por dentro, proclame a igualdade entre traballadores temporais ou/e a tempo parcial con traballadores indefinidos e a xornada completa. Pura fantasía.

Os dereitos dos precarios non se poden construír sobre os piares dun pretendido dereito á igualdade. É unha técnica imposible, porque as comparacións son sempre discutíbeis. As últimas conclusións da avogada xeral Kokott de decembro 2017 volven as augas ao seu rego. Foi unha esperanza doce, namentres durou, que o principio de igualdade podía servir de panca para mellorar as condicións de traballo dos temporais. De feito, os poderes fácticos, ao longo do 2017, puxeron todos os medios dos que dispuxeron para negar algo tan elemental como que a situación dos temporais aos que se lle extingue o contrato polas causas consignadas nel é parella á dos indefinidos aos que se lle extingue o contrato por causas obxectivas. Seica non é unha causa organizativa a que está no fondo dun contrato temporal? Á xente que o negue, eu lle recomendaría que estudara un pouco, por exemplo nas orixes da Directiva de despedimentos colectivos.

Con todo, a loita pola defensa do principio de igualdade entre temporais e indefinidos era parella á da Illa do Perexil contra as tropas de Federico Trillo Figueroa.  Unha loita insostíbel. A busca do terceiro de comparación é a ponte de burros pola que ninguén pasa. Os dereitos dos atípicos non poden ser dereitos por asimilación. Así o entendeu ben sempre a dereita política do noso país, que sempre reformou os contratos temporais e os contratos a tempo parcial coa técnica de rachar todos os dereitos específicos dos contratos temporais e parciais. Cortar sempre as pontes que podían xuntar o emprego atípico e o emprego típico, para que os precarios fosen precarios para sempre xamáis, a poder ser.

Mellorar a condición dos atípicos é crear dereitos de tránsito, obrigas específicas dos empresarios para con eles, accións positivas que melloren a situación deles fronte aos típicos. É certo que todos os sistemas xurídicos da nosa contorna teñen unha taxa de precariedade que serve de amortiguador para as situacións de crise. Pero no noso modelo esa taxa é un exército inmenso de persoas sen dereitos, un lumpenproletariado atrapado nas redes dunha dereita económica rapaz e sen escrúpulos.

Por iso, que abrollen as manifestacións dos precarios é un sinal de esperanza. Que as xentes xenerosas sexamos solidarias con todos eles e que o noso sistema se convirta nunha inmensa manifestación de rexeitamento dun modelo perverso e noxento, artellado a prol da clase favorecida.